Gemodinamika. Qon bosimi pasayishi (gipotoniya) va ortishi (gipertoniya) — sabablari, alomatlari, davolash, oldini olish

Abstract

Arterial bosimning  ko‘tarilishi  arterial gipertenziya, pasayishi esa-arterial gipotenziya deb ataladi.Arterial bosimni aniqlashning ikki usuli bor: qonli yoki bevosita va qonsiz-bilvosita usullari mavjud.1733 yilda S. Xels otlarda arterial bosimni qonli usuli yordamida aniqladi.  Keyinchalik  nemis  olimi  K.  Lyudvig  bu  usulni takomillashtirib, yozib oluvchi moslamalarga ulab o‘ziga xos egri chiziqni yozib oldi. Birinchi  tartibdagi  to‘lqinlar  eng  ko‘p  bo‘lib, yurak qisqarishlariga bog‘liq, sistolada ko‘tarilib, diastolada pastga tushadi. Yozib  olingan  tishchalar  soni  yurak  urushlar  soniga  to‘g‘ri  kelib  puls to‘lqinlari deb ham ataladi. Birinchi tartibli to‘lqinlarni yozib olishni davom ettirilsa, u o‘z ko‘rsatkichini o‘zgartirganligini kuzatish mumkin. Bu ko‘rsatgich nafas olganda pasayib, nafas  chiqarganda ko‘tariladi, ya’ni nafas olish va chiqarish bilan bog‘liq. Shuning uchun ham bu to‘lqinlarni nafas to‘lqinlari yoki ikkinchi tartibdagi to‘lqinlar deb ataladi.